WinterSALON/2013: Opening speech Christine de Baan

-->

We would like to thank Christine de Baan of Dutch DFA for her heart warming speech at the opening of WinterSALON/. 

For those of you who missed it:

'Gijs Stork stuurde mij ter voorbereiding een knipsel uit Monocle dat de laatste weken de ronde doet op Twitter. In een soort top50 van ‘coolste’ landen is Nederland gezakt naar een roemloze 15^e plaats: we zijn ons imago van progressief land met fraaie sociale voorzieningen kwijt en staan alleen nog maar bekend om koffieshops, homohuwelijken en rechtse politici.

Je kunt die paar zinnetjes in een glossy gemakkelijk afdoen als losse flodder. Maar misschien hebben ze bij Monocle wel een punt als ze zeggen:

'The failure to sell Dutch design and vision….

(ik denk dat niemand hier zich aangesproken hoeft te voelen en al zeker niet Gijs Stork en Manon Schaap van SALON) 

….hints at internal debate about what it means to be modern and Dutch.'

Dat laatste is natuurlijk zeker aan de orde. De afgelopen jaren zijn we in mijn ogen ook voor onszelf onherkenbaar geworden. Denk maarl aan hoe ‘we’ in Nederland inmiddels omgaan met kunst en cultuur: het instrumentaliseren van de creatieve impuls en traditie, de weigering om de intrinsieke waarde daarvan te benoemen en op eigen merites te waarderen. Maar ook de desinteresse voor fundamenteel wetenschappelijk onderzoek, de afkeer van het experiment, de angst voor het onbekende, het ongevraagde, het onbegrijpelijke. Ik ben het wel eens met Monocle, dat we de laatste jaren zijn gaan ontkennen wie we zijn, in sociaal, politiek en cultureel opzicht. Zoals mode als een seismograaf de stemming in een samenleving kan weergeven, houdt onze internationale ‘designreputatie’ Nederland een spiegel voor.

Zonder politiek te willen bedrijven merk ik graag op dat we met de laatste verkiezingen en een nieuwe ploeg ministers inmiddels een andere koers lijken te varen; Nederlandse kiezers gaven het roer een zwiep in de andere richting en 'not a moment too soon'. Nu al laten onze ministers van buitenlandse zaken en financiën in het buitenland een ander gezicht zien en een ander geluid horen dan hun voorgangers. Het begint weer wat te lijken op ‘being modern and Dutch’. Om in Nederland ook weer anders over kunst en cultuur te praten vraagt blijkbaar meer tijd. Maar, ik denk en ik hoop dat we onszelf ook op dat punt weer hervinden.

Het is betekenisvol dat Monocle Nederlands ontwerp – ‘Dutch design’ – en visie verbindt met de moderne gedachte, die in diepste wezen maatschappelijk geëngageerd is en nergens ter wereld zo diep wortel heeft geschoten als hier. Hij vormt de basis voor de Nederlandse traditie in stedenbouw en sociale woningbouw, maar ook voor de aandacht voor het gewone en goede, de kwaliteit van het dagelijks leven, voor een ernstig maar ook lichtvoetig humanisme, dat zoveel van de ontwerpen kenmerkt waarmee Nederland de laatste decennia internationaal indruk maakte.

Maatschappelijk engagement, gerichtheid op lange termijn, op de dialoog en op samenwerking, zijn kenmerken die – nog steeds – in het buitenland aan Nederlandse ontwerpers worden toegedicht.

Engagement, dialoog, samenwerking en lange termijn visie zijn ook voorwaarden voor iedereen die wants to 'sell Dutch design and vision' in Nederland en daarbuiten. Manon Schaap en Gijs Stork van SALON bezitten deze eigenschappen in hoge mate. Belangrijker nog is dat dit gepaard gaat met een flinke dosis openheid en generositeit.

Eclectisch, ondogmatisch, liefdevol. Wars van reputaties, niet geïnteresseerd in traditionele begrenzingen, oude helden naast new kids on the block, kunst naast design, mode naast kunst, 21ste naast 17e en 19e eeuw, in stijlkamers en achterkamers.

In Istanbul heb ik gezien waar dat toe kan leiden. De SALON route voerde je de hele stad door, langs piepkleine werkplaatsen, poëtische hotels, luxe salons en diepdonkere bars. Zowel voor stadsbewoners als voor vreemdelingen is de route verleidelijk door zijn onverwachtheid en rijkdom - in Istanbul net als in Amsterdam.

Het is duidelijk dat veel projecten niet gelukt zouden zijn zonder jarenlange voorbereiding door SALON en de opbouw van onderling vertrouwen, in Istanbul nog eens versterkt door workshops van Nederlandse ontwerpers met lokale ontwerpers en ambachtslieden.

SALON gaat verbindingen aan, geeft en krijgt vertrouwen, is gericht op dialoog en op samenwerking. In Istanbul, in Kaapstad, op Aruba, en vandaag weer in Amsterdam.

Hun benadering is het beste antwoord op de door Monocle geconstateerde identiteitscrisis: vol gas vooruit, met open ogen, oren en armen voor alles wat van waarde is en gedeeld moet worden - en dat dan ook doen.'